TY - JOUR ID - 5283 TI - بررسی ترکیبات و اثرات ضدقارچی اسانس‌های توده‌های بذری بومی زیره سبز روی قارچ‌های بذرزاد JO - علوم و تحقیقات بذر ایران JA - JMS LA - fa SN - AU - خالدی, نیما AD - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 8 IS - 4 SP - 345 EP - 325 KW - اثرات هم‌افزایی KW - ﺗﺮﭘﻴﻨﻦ-4-ال KW - بیماری‌زایی KW - بذرزاد KW - زیره سبز KW - فوزاریوم DO - 10.22124/jms.2021.5283 N2 - بذر یکی از مهم­ترین نهاده­های تولیدات کشاورزی است که کیفیت و سلامت آن می­تواند تحت تاثیر قارچ‌های بذرزاد قرار بگیرد. هدف از این مطالعه شناسایی قارچ‌های بذرزاد و تاثیر آن­ها روی شاخص‌های جوانه‌زنی و بنیه توده‌های بذری بومی زیره سبز و همچنین ارزیابی اثرات اسانس­ها و ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس­های این توده‌های بذری روی قارچ­های بذرزاد جداسازی شده می­باشد. به­منظور شناسایی قارچ‌های بذرزاد توده‌های بذری زیره سبز از بذور تولیدی مزارع مشهد، فریمان، کاشمر و قوچان در استان خراسان رضوی بر اساس ضوابط انجمن بین­المللی آزمون بذر نمونه­برداری شد. جدایه‌های قارچی پس از جداسازی و خالص‌سازی، بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناختی و مولکولی شناسایی شدند. همچنین پتانسیل بیماری­زایی و قدرت تهاجم جدایه­ها روی گیاهچه بررسی شد. در مجموع 12 جدایه بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی و مولکولی که متعلق به گونه‌های Fusarium oxysporum و F. solani شناسایی شدند. نتایج آزمون جوانه‌زنی استاندارد نشان داد که در میان توده‌های بذری مورد بررسی اختلاف معنی‌داری در شاخص‌های جوانه‌زنی و بنیه وجود دارد. آلودگی بذر به قارچ‌های بذرزاد به‌طور قابل‌توجهی روی شاخص‌های بنیه و جوانه‌زنی بذر تأثیر گذاشته و موجب کاهش کیفیت و سلامت بذور می‌شوند. نتایج نشان داد که بیش­ترین شاخص‌های بنیه و جوانه‌زنی در توده بذری فریمان و پس از آن به­ترتیب در توده­های بذری کاشمر، قوچان و مشهد مشاهده شد. نتایج آزمون بیماری­زایی نشان داد که حدود 7/41 درصد جدایه‌ها بیماری­زا و 3/58 درصد جدایه‌های بیماری­زا نبودند. همچنین میزان بیماری­زایی و قدرت تهاجم جدایه‌های مختلف گونه‌های Fusarium متفاوت بود. در ادامه این پژوهش ضمن اسانس­گیری به­روش تقطیر با آب به­کمک دستگاه کلونجر، ترکیبات تشکیل­دهنده این اسانس­ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی - طیف سنجی جرمی شناسایی شدند. ترکیبات اصلی شناسایی­شده اسانس شامل بتا-پینن، ﭘﯽ-ﺳﯿﻤﻦ، گاما-ترپینن، ﺗﺮﭘﻴﻨﻦ-4-ال و کومین­آلدهید بودند. نتایج نشان داد که ترکیبات آلفا-پینن، سابینن، بتا-پینن، میرسن، ﮔﺎما-ترپینن، بتا-فارنسن و کاروتول دارای اثرات ضد قارچی علیه جدایه­های F. oxysporum بودند. اثرات هم­افزایی ترکیبات اصلی بازدارنده اسانس­ها نشان داد که ترکیب ﺗﺮﭘﻴﻨﻦ-4-ال با بتا-پینن موجب فعالیت سینرژیستی و ترکیب ﺗﺮﭘﻴﻨﻦ-4-ال با ﮔﺎما-ترپینن و همچنین ترکیب بتا-پینن و ﮔﺎما-ترپینن موجب فعالیت افزایشی علیه جدایه­هایF. oxysporum شدند. این اولین گزارش در مورد تاثیر ترکیبات اسانس­های توده‌های بذری بومی زیره سبز روی قارچ­های بذرزاد جداسازی از همان بذور می­باشد. یافته­های این پژوهش نشان داد که مقدار و حتی نوع ترکیبات تشکیل­دهنده اسانس­های توده­های بذری زیره سبز متفاوت است و می­تواند روی فراوانی قارچ­های بذرزاد و میزان بیماری­زایی آن­ها تاثیر بگذارد. UR - https://jms.guilan.ac.ir/article_5283.html L1 - https://jms.guilan.ac.ir/article_5283_8faa50608587a19b9c1da77d02b61c56.pdf ER -